Sizga qiziq bo'lishi mumkin:
Italyan alifbosida 21 ta harf mavjud. Ular:
Harf |
Nomi |
Harf |
Nomi |
Harf |
Nomi |
A |
a |
H |
akka |
Q |
ku |
B |
bi |
I |
i |
R |
erre |
C |
chi |
L |
elle |
S |
esse |
D |
di |
M |
emme |
T |
ti |
E |
e |
N |
enne |
U |
u |
F |
effe |
O |
o |
V |
vi |
G |
ji |
P |
pi |
Z |
zeta |
O’zlashma harflar (lettere stranieri):
Harf |
Nomi |
J |
i lunga |
K |
kappa |
W |
doppia v |
X |
iks |
Y |
ipsilon |
Tovushlar. Italyan tilining fonetik alifbosi (alfabeto fonetico):
Harf (lettera) |
Nomi (nome) |
Tovush (suono) |
Misol (esempio) |
A a |
[a] |
[a] |
Amare (sevmoq) |
B b |
[bi] |
[bi] |
Bere (ichmoq) |
C c |
[сi] (chi) |
[k] |
Agar “c” harfidan keyin “i” yoki “e” bo’lsa, [chi] yoki [che] deb o’qiladi: cena (kechki ovqat), cinema (kino) Qolgan hollarda [k] deb o’qiladi: cane (it), cosa (narsa) |
D d |
[di] |
[d] |
Dare (bermoq) |
E e |
[e] |
[e] |
Vena (vena) |
F f |
[effe] |
[f] |
Fare (qilmoq) |
G g |
[gi] (ji) |
[dgi] dj |
Agar “g” harfidan keyin “i” yoki “e” bo’lsa, [ji] yoki [je] deb o’qiladi: gente (xalq), giro (sayr), gia - [jа] (allaqachon) Qolgan hollarda [g] deb o’qiladi: gola (tomoq), gatto (mushuk) |
H h |
[akka] |
- |
Talaffuz qilinmaydi |
I i |
[i] |
[i] |
italiano |
L l |
[elle] |
[l] |
Lezione (dars) |
M m |
[emme] |
[m] |
Mica (hech ham) |
N n |
[enne] |
[n] |
No (yo’q) |
O o |
[o] |
[o] |
Osso (suyak) |
P p |
[pi] |
[p] |
Parlare (gapirmoq) |
Q q |
[ku] |
[k] |
Bu harf doimo “U” harfi bilan birgalikda keladi va [kv], [ku] ga monand talaffuz etiladi: quando (qachon) |
R r |
[erre] |
[r] |
Roma |
S s |
[esse] |
[s] |
Sale (tuz), sole (quyosh) |
T t |
[ti] |
[t] |
Tavolo (stol) |
U u |
[u] |
[u] |
Uva (uzum) |
V v |
[vu] |
[v] |
Vela (yelkan) |
Z z |
[zeta] |
[z] |
Zero (nol) |
J j |
[illunga] |
|
|
K k |
[kappa] |
[k] |
|
W w |
[doppjavvu] |
[v] [w] |
|
X x |
[iks] |
[ks] |
Xilofago [ksilofago] (yog’och qurti) |
Y y |
[ipsilon] |
[i] [j] [y] |
yogurt |
ca, co, cu, ch |
|
[k] |
cane, cono, cura, chiave. |
e |
|
[e] |
Era (era) |
ga, go, gu, gh |
|
[g] (г) |
gallo, gola, gufo, ghiro |
i |
|
[j] |
Piove (yomg’ir yog’ish) |
n |
|
[ŋ] |
Vanga (belkurak) |
o |
|
[o] |
Ora (vaqt) |
s |
|
[z] |
“S” harfi ikki unli o’rtasida kelsa, [z] deb o’qiladi (ba’zi so’zlar bundan mustasno): raso (atlas) |
u |
|
[u] [v] |
Cuore (yurak) |
z |
|
[tz] |
Enzo |
Sce (sci) |
|
[š] (sh) |
sci, sce - birikmalari [shi], [she] deb o’qiladi; Scena, sciare |
gl |
|
[l'] (ль) |
Yumshoq, ikkilangan “l” kabi o’qiladi: aglio (sarimsoq) |
gn |
|
[n'] (нь) |
Yumshoq, ikkilangan “n” kabi o’qiladi yoki [ny] deb ham o’qisa bo’ladi: bagno (hammom) |
TO’G’RI TALAFFUZ QILISH QOIDALARI
Italyan tilida so’zlarni o’qish juda oson, negaki so’zlar qanday yozilsa, shunday o’qilaveradi, xuddi o’zimizning o’zbek tilidek, biroq bir nechta qoidalar mavjudki, ularni eslab qolish kerak. Italyan tilida so’zlardagi unli harfni doimo aniq va ravon talaffuz qilish talab etiladi, ayniqsa so’nggi unlini.
C harfi
C (chi) harfi a, o, u unlilaridan oldin kelsa, K tovushini beradi:
caro (qadrdon), come (qanday), credere (ishonmoq)
Ci + a, o, u bo’lsa, i o’qilmaydi:
pronuncia (talaffuz), cioccolata (shokolad)
C dan keyin e, i unlilari kelsa, ch tovushini beradi:
certo (aniq), facile (oson)
C + h birgalikda k tovushini beradi:
che (nima), chi (kim)
G harfi
G (ji) harfi a, o, u unlilaridan oldin kelsa, G tovushini beradi:
gallina (tovuq), gola (tomoq)
Gi + a, o, u bo’lsa, i o’qilmaydi:
gi* (allaqachon), gioco (o’yin)
G dan keyin e, i unlilari kelsa, J tovushini beradi:
gentile (muloyim), pagina (sahifa)
G + h birgalikda g tovushini beradi:
spaghetti (lag’mon)
H harfi
bu harf talaffuz qilinmaydi: ho, hai, harem (haram)
S harfi
Jarangli undoshlar bilan birga, kelsa, ya’ni sb, sv, sd bilan boshlansa, Z deb o’qiladi:
lo sbaglio (xato), lo sgabello (skameyka)
S harfi unlilar orasida Z deb o’qiladi:
caso (holat), così (shunday)
Sc + a, o, u bo’lsa, Sk deb o’qiladi:
scala (zina, qoya)
Se + e, i bo’lsa, Sh deb o’qiladi:
uscire (chiqmoq), sciarpa (sharf)
qolgan hollarda S deb o’qiladi.
Z harfi
[Dz] kabi o’qiladi:
zero [dzero] - nol, zaino [dzayno] - sumka
[Ts], ya’ni ruscha ц tovushidek o’qiladi:
prezzo [pretsso] - narx
Qachon dz, qachon ts kabi o’qilishi haqida aniq qoidalar mavjud emas.
Qo’sh undoshlar
So’zda ikkita bir xil undosh kelgan bo’lsa, uni aniq talaffuz qilish kerak, negaki bitta undoshini talaffuz qilmaslik, so’z ma’nosini o’zgartirib yuborishi mumkin:
palla - shar, to’p, pala - belkurak.
callo - shilimshiq, calo - kichraytirish.
polo - qutb, pollo - xo’roz.
Urg’u
Italyan tilida urg’u asosan so’zning oxiridan bitta oldingi bo’g’iniga tushadi, ammo boshqa bo’g’inlarga ham tushishi mumkin. Agar urg’u so’nggi bo’g’inga tushsa, diakratik belgi bilan belgilanadi:
caffè, città, perchè
Diftonglar
Bir bo’g’inda kelgan qo’sh yoki qator unlilar diftonglarni hosil qiladi. Quyidagi diftonglar bor:
Diftong |
So’z |
Talaffuzi |
Tarjimasi |
Ie |
Ieri |
iyeri |
Kecha |
Io |
Fiore |
fyore |
Gul |
Iu |
Fiume |
fyume |
Daryo |
Ia |
Piano |
pyano |
Qavat, sekin, pianino |
Ue |
Questo |
kuesto, kvesto |
Bu |
Uo |
Cuore |
kuore |
Yurak |
Ai |
Mai |
may |
Hech qachon |
oi |
Noi |
noy |
Biz |
Mavzu yuzasidan